Om door te dringen tot de ziel van de Franse Basken dan moet je meer het binnenland in. Je zal ze allicht nauwelijks verstaan in hun Euskara dialect, maar hun minzaamheid ‘spreekt’ voor zich, net als ze je een aangenaam vakantiegevoel zullen bezorgen met hun tradities van zang en dans, hun folklore, hun typische balsport pelote, het stierenvechten à la course landaise, enz. Het landschap van het hinterland is groen en bergachtig met de uitlopers van de Pyreneeën. Diverse dorpjes met die typische Baskische huizen dingen er naar de titel van mooiste dorp. Laten we je maar snel kennismaken met Frans Baskenland.
Saint-Pée-sur-Nivelle
Op zowat 10 kilometer van Ahetze ligt Saint-Pée-sur-Nivelle. Een dorp met de kerk als belangrijkste bezienswaardigheid. Je vindt er op drie verdiepingen galerijen in het hout, een mooi in hout uitgesneden retabel. In de directe omgeving staan enkele markante huizen uit de 17de en 18de eeuw. Bezoek aan het dorp kan je goed combineren met een paar uren ontspanning aan en op het water. Het meer ligt ca. twee kilometer buiten het dorp. Kanovaren, een waterglijbaan, waterfietsen, het kan er allemaal. Of je maakt er een wandeling.
Ainhoa
Vanuit Ahetze tot Ainhoa liggen ongeveer 20 kilometer. Bijster groot is Ainhoa niet, eigenlijk maar één grote straat. Het ligt in de regio van de Labourd op slechts drie kilometer van de Spaanse grens. Tijdens de hoogdagen van de bedevaarten naar Compostela was Ainhoa vaak een plaats waar de pelgrims zich een dagje ophielden. De 13de eeuwse kerk heeft er een aparte vorm. Toren en schip lijken er niet meteen bij elkaar te passen. Bijzonder mooi binnenin zijn de houten galerijen die je hier in Frans Baskenland wel vaker in de kerken aantreft. Boven zaten de mannen terwijl de vrouwen beneden in de banken de mis vierden. Het hoogkoor valt op door de blauwe sterrenhemel, de vergulde beelden in de nissen en de rood en blauwe kleuren die je weinig elders in kerken zal zien. Let vooral ook op de versierde steunbalken van de galerijen.
Rond de kerk moet je ook eens kijken naar de begraafplaats, een typisch voorbeeld voor gans Baskenland. Geen namen of jaartallen op de grafstenen maar symbolen en figuratieve voorstellingen. Naast de kerk ligt een plein dat werd aangelegd in 1849. Tot vandaag beoefent men er nog de typische balsport pelote.
De fraaie huizen in typische Baskische vakwerkstijl met de rode en groene tinten zullen je al opgevallen zijn. De gevels zien er nog mooier uit met de bloemen. Bijna alle huizen zijn heropgebouwd gedurende de 16de en 17de eeuw nadat de originele verwoest werden tijdens onlusten.
In het dorp bevindt zich tussen het groen een wasplaats, waar vroeger vrouwen de was kwamen doen, ‘Lavoir Alaxurruta.’ Volgens lokale overleveringen zou ene Napoleon III met zijn vrouw tijdens een uitstapje in 1858 zijn voorbijgekomen.
Espelette
Espelette situeert zich op goed 20 kilometer van Ahetze. Het dorp is bekend voor de rode pepertjes die op kleine langwerpige paprikaatjes gelijken. En je hebt er de kerk St Etienne. Ze bevat een drie verdieping tellende galerij, een mooi beschilderd plafond en een prachtig verguld houten retabel uit de 18de eeuw. Rond de kerk zie je Baskische grafstenen uit de 17de en 18de eeuw met de wat mystieke tekens wat ze daar ‘stèles’ noemen. Vele huizen zijn in het wit geschilderd en hebben roodbruine luiken, typisch Baskische stijl.
Piment d’Espelette
De Spaanse pepertjes, je kent ze wel. Wist je dat deze rode pikante kleine pepertjes eigenlijk Espelette pepertjes moeten genoemd worden? Het is hier dat ze het beste gedijen. Naar verluidt ligt het aan de bodem van Espelette dat ze die specifieke smaak krijgen. Van oorsprong komen ze uit Mexico maar hoe ze in Espelette belandden halfweg de 17de eeuw, is blijkbaar een goed bewaard mysterie. Je vindt ze terug in bijna alle Baskische gerechten. Elk jaar worden vanaf september en dit gedurende de herfst de volgroeide pepertjes in lange slierten aan de gevels opgehangen om te drogen. Het Fête du Piment vindt elke laatste zondag van oktober plaats. Dan wordt er gefeest, gevierd, gedanst, de ridders van de Piment d’Espelette gekozen, de pepers gezegend, enz. Alles omwille van het rode pittige pepertje. Meer over het rode specerij op www.pimentdespelette.com
In het gemeentehuis loopt er een permanente tentoonstelling over het pepertje met daarin de geschiedenis van de teelt, de soorten, het gebruik, de export, … Je kan er ook gaan kijken naar een expositie over Père Armand David. Een die de reuzenpanda zou ontdekt hebben. Vandaar de verbroedering van Espelette met Ya’an in China waar een onderzoekscentrum gevestigd is voor de reuzenpanda. In datzelfde gemeentehuis, het vroegere kasteel van de baronnen van Ezpeleta, is ook de Dienst Toerisme gehuisvest.
La Rhune
La Rhune vormt figuurlijk en letterlijk het hoogtepunt van een adembenemende rondrit die je kan maken met passages door lieflijke dorpjes, uitzichten op heuvellandschappen en als letterlijke top of the bill een fantastisch panoramisch uitkijkpunt op La Rhune waardoor je ook óp de grenslijn Frankrijk-Spanje staat.
Denk niet dat je met de wagen tot naar de top kan rijden. Je kan er enkel heen met een nostalgisch treintje vanop de Col de Saint-Ignace (64310 Sare). Heen en terug duurt ongeveer 1 uur. Het treintje spoort 4,2 kilometer lang voor een hoogteverschil van 736 meter. Op de top sta je op 905 meter boven de zeespiegel en ook op de grens met Spanje. Geniet van de 360° view met de Baskische Pyreneeën, de groene bossen van de Landes, de Atlantische Oceaan. Misschien zie je er ook wel een pottok, een typische Baskische poney van het sterke ras of manech-schapen of een valk.
Het treinritje vanuit Sare, Col de Saint-Ignace, kan pas vanaf de vroege lente. Je kan kiezen voor de heenweg met het treintje en te voet terug te keren. Voorzie dan stevige wandelschoenen. Voor een uitnodigend filmpje en info kan je terecht op www.rhune.com
Grotten van Sare
Mocht het minder goed weer zijn, dan kan je ondergronds gaan om de grotten van Sare te bezoeken. Je komt in gangen waar bewoners hebben rondgelopen 20.000 v.C. Effecten van geluid en licht maken van het bezoek een mooie ervaring. Wil je al een eerste zicht, dan kan je kijken op www.grottesdesare.fr
Ascain
De Baskische huizen met de rood, groen en blauwe kleuren bepalen het dorpsuitzicht. De kerk lijkt binnenin wel een kopie van de kerk in Saint-Jean-de-Luz. In Ascain bevindt zich een steengroeve. Hier wordt de Rhune zandsteen uitgehouwen die gebruikt wordt voor de omlijsting van deuren, ramen en als afbakening van tuintjes. Je moet eens letten op deze stenen ‘hekkens’ bij de huizen.