Data 2017: 26, 27 en 28 februari (zie lager voor het programma)
Wie het woord Carnaval uitspreekt denkt spontaan aan Binche met zijn sinaasappel-gooiende ‘gilles’. Wij gingen op verkenning en stelden vast dat Binche niet zomaar Carnaval viert maar Carnaval IS. De stad leeft maandenlang in de ban van het Carnaval dat uiteindelijk uitbarst in een groot volksfeest waar iedereen, klein of groot, jong of oud, in opgaat. Een traditie die tot de 14e eeuw teruggaat. Niet voor niets Unesco-Werelderfgoed.
Een stadswandeling leert ons dat Binche een rijk historisch verleden heeft. Het was Boudewijn IV die in de 12e eeuw een vestingmuur liet bouwen waarvan nu nog resten te zien zijn. Maria Van Hongarije liet er een luxueus kasteel bouwen – nu verdwenen - waar zij in 1549 haar broer Keizer Karel ontving. De leuze ‘Plus Outre’ (doorgaan!; zo ver mogelijk), te lezen in het stadhuis is van hem afkomstig.
Voorbereiding
Maar wie Binche hoort, denkt onmiddellijk aan het carnavalsfeest. Maanden op voorhand is men in vele huiskringen het carnavalfeest aan het voorbereiden. Er is het cadansrijke tromgeroffel en de typische muziek die moeten worden aangeleerd. Welbepaald 26 melodieën mogen de gilles begeleiden. De kostumering voor de verschillende groepen moet ieder jaar worden bijgewerkt en is het voorrecht van enkele families in de stad die in het verleden hun sporen verdiend hebben.
Gilles
Zo zijn er tien genootschappen (sociétés) Gilles voor wie strenge regels gelden wat kledij en uitrusting betreft. Ze lopen op klompen (sablot) en dragen een gordel (apertintaille) met belletjes. In de hand een ’ramon’ die ze op het ritme van de muziek heen en weer bewegen. De ramon was oorspronkelijk een bezem, later herleid tot een bundel droge wilgenstokjes.
Onmisbaar is ook het wassen masker met groen brilletje, snor en bakkebaarden, eveneens in Binche gemaakt en gepatenteerd. Verder een blouse volgepropt met stro en een broek versierd met sterren, leeuwen en kroontjes. Hals, polsen en enkels zijn afgeboord met fijn kantwerk. Kroon op het werk is uiteraard de hoed met witte struisvogelpluimen. Bij twijfelachtig weer wordt pas op het laatste ogenblik – net voor de stoet uitgaat – beslist of de pluimenhoed gedragen wordt want de pluimen verdragen geen nattigheid en gaan door hun gewicht (3 à 4 kg) gevaarlijk zwaaien bij winderig weer. Enkel Binchois (inwoners van Binche) mogen het gilles-pak dragen op Vette dinsdag (Mardi Gras) en dat enkel in Binche. Een gille of een groepje gilles zie je nooit alleen. Zelfs niet wanneer hij ’s middags naar huis trekt om wat te eten. Er is altijd begeleiding van minstens één trommelaar (tambour). Een gille is nu eenmaal een heilig personage.
Naast de Gilles zijn er ook nog een groep Boeren (Paysans), een groep Harlekijnen (Arlequins) en een groep Pierrots hun steentje bij. Samen met blazers en trommelaars goed voor meer dan duizend man, jong en oud dat de straat op gaat.
Driedaagse
Alles lijkt gericht op een driedaagse voor de vasten. De zondag komen de inwoners van Binche reeds verkleed op straat met draaiorgels (violes) en trommelaars. Maandag is de dag van de jeugd. Verschillende jeugdgroepen in hun typische klederdracht verzamelen op de Grand Place en dansen er vrolijk in het rond. Ook sinaasappelen vliegen door de lucht. De dag wordt afgerond met een groots vuurwerk.
Mardi Gras
Hoogtepunt is uiteraard Mardi Gras (Vette dinsdag) die zeer vroeg begint. Reeds rond vijf uur in de ochtend begint het aankleden in familiekring. Eenmaal klaar volgt een royaal ontbijt met oesters en champagne. Vanaf halfnegen verzamelen de genootschappen, elk met hun eigen bestuur, op de Grand Place waar ze een voor een in het stadhuis worden ontvangen en toegesproken. Het geheel verloopt in een plechtige sfeer want een eeuwenoude traditie wordt in ere gehouden. Alles onder het waakzaam oog van de president van de Association pour la Défense du Folklore Binchois (ADF).
Optocht
Om 15 uur begint de grote optocht die eindigt op de Grand Place. De sfeer is moeilijk te omschrijven. Mensen gaan spontaan een kring vormen (rondeau) en dansen in het rond. In de straten waar de stoet op Mardi Gras voorbijtrekt, zijn tot op de tweede verdieping alle ramen met kippengaas beveiligd tegen rondvliegende sinaasappelen. Een gevallen sinaasappel kan je oprapen maar zeker niet teruggooien. Neem je graag een foto, zorg er dan voor dat je buiten schot staat of dat iemand de aanvliegende sinaasappelen van hun baan doet afwijken.
De optocht waarbij met niets of niemand de draak gestoken wordt, is geen keurig geordend gebeuren maar een ritmisch bewegende massa op de bezwerende tonen van de muziek. Geen uitverkoren prins Carnaval, geen praalwagens. Een afstandelijke toerist valt hier uit de toon. Iedereen doet mee.
Het programma voor 26, 27 en 28 februari 2017 ziet eruit als volgt:
- Dimanche Gras (26/02): vanaf 9 uur muziek : violes en tambours ; om 15 uur: verzamelen op de Place Eugène Derbaix en optocht
- Lundi Gras (27/02): vanaf 10 uur: verzameling voor de jeugd ; om 16 uur rondeaux op de Grand Place; om 19 uur op de Place Eugène Derbaix vuurwerk
- Mardi Gras (28/02): vanaf het ochtendgloren een levendig straatgebeuren met Gilles, Paysans, Pierrots et Arlequins; vanaf 8.30 uur wordt het masker opgezet en ontvangst op het stadhuis ; om 15 uur vertrekt de stoet; rondeau op de Grand Place; om 20 uur: lichtstoet en rondeau; om 21.30 uur: vuurspektakel op de Grand Place.
Zie ook www.carnavaldebinche.be
Praktisch en tips
Office du tourisme
Grand Place
7130 Binche
T: +32 (0)64 33 67 27
[email protected]
www.carnavaldebinche.be
Musée international du Carnaval et du Masque
Rue Saint Moustier 10, 7130 Binche - België
www.museedumasque.be
Het Museum laat de vele gezichten van het masker zien: het masker in Europa, Azië, Afrika, Oceanië en Amerika, het carnavals-, toneel- en rituele masker. Zo bewaart het museum vandaag niet enkel 10 000 maskers en kostuums maar ook muziekinstrumenten, marionetten, affiches.
In Binche zelf is geen hotel. Wel in de omgeving. Op 10 km vind je het hotel Best Western Plus Orange. Vlak bij de autoweg gelegen aan de rand van La Louvière. Vandaar via de N 55 rij je recht Binche binnen. Wees er vroeg bij om nog een parkeerplaatsje te vinden.
Ook met de trein kan je Binche bereiken
Foto's: Chris Vercruysse