Volgens het oorspronkelijke plan zouden er 48 paviljoenen komen. Het zouden er uiteindelijk 27 worden, waarvan er 16 in zuivere modernista stijl gebouwd zijn. Twaalf hiervan zijn van de hand van i Montaner, de andere vier waren een project van diens zoon Pere Domènech i Roura. Elk van de paviljoenen herbergde een bepaalde medische specialisatie. Bijzonder is ook een ondergrondse galerij van gangen die elk van de paviljoenen verbond om de patiënten te vervoeren.
Pas sinds februari 2014 is de site opengesteld voor het publiek na vier jaar intensief restaureren en toch is Sant Pau al vanaf 1997 opgenomen op de UNESCO Werelderfgoedlijst. Voor het begin moeten we teruggaan tot 1401 toen het toenmalige stadsbestuur van Barcelona besliste om de zes bestaande hospitalen in de stad te centraliseren op één plek, het Hospital de la Santa Creu. In de volgende eeuwen en mede door de uitbreiding van de stadsbevolking bleek er hoge nood aan een nieuw en groter hospitaal.
Dat project kwam in een stroomversnelling vanaf 1902. De rijke bankier Pau Gil die in 1896 overleed had in zijn testament laten bepalen dat een deel van zijn erfenis moest dienen om dat grotere ziekenhuis mee te helpen financieren. De opdracht werd toegewezen aan Lluis Domènech i Montaner. Opvallende gelijkenis met de kerk Sagrada Familia is dat ook hier de gewone bevolking met giften (van ex-patiënten en welgestelde families) ten dele zorgden voor de financiering.
Het bezoek praktisch
Anno 2017 zijn drie paviljoens opengesteld voor het publiek. Dit bezoek wordt onvergetelijk. Wij moesten nooit lang in de rij staan wachten wat ook al een aangename opener is. Bij het begin van de tour krijg je de kans om een film te bekijken in Engelstalige versie. Bij een maquette krijg je een mooi overzicht van de site. Daarna wandel je door een onderaardse gang die verbinding geeft met alle andere gebouwen. Zo konden de patiënten van de ene naar de andere afdeling worden vervoerd.
Je verlaat die gang dan om zo in de tuin tussen de paviljoenen terecht te komen. Wat je dán ziet, doet je naar adem snakken en bezorgt je sowieso een WAW-gevoel. Je komt ogen tekort.
In de tuin kan je vrij rondlopen die grotendeels is gerestaureerd. Nog niet alle gebouwen zijn dat ook. Ze zullen allemaal een functie krijgen binnen de medische sector zoals onder meer een bloedbank. Het operatiepaviljoen kan je al bezoeken. Drie operatiezalen zijn gericht naar het noorden en die baden in het licht. Een fotomontage laat zien hoe het er vroeger aan toeging.
Het grootste en meest gedecoreerde gebouw is het administratie paviljoen bij de ingangszone dat je gedeeltelijk kan bezoeken. Het diende zoals de naam aangeeft als onderkomen voor de administratieve diensten. Via dit gebouw kom je ook de site binnen. Kijk er vooral naar het plafond.
Domènech bracht bij het administratieve paviljoen de meeste versieringen aan en symbolische verwijzingen om tegenover de andere gebouwen er uit te springen. Hier vind je beeldhouwwerken van Eusebi Arnau, Pau Gargallo, mozaïek van Màrius Maragliano, ... Verder zie je in emblemen verwijzingen naar Barcelona en Catalonië, de patroonheilige van Sant Pau, de Heilige Jordi (patroonheilige van Catalonië), de grootste financierder Gil en van zijn bank ‘Banca Gil’, de jaartallen 1905 (begin werken) en 1910 (einddatum werken) gesymboliseerd met respectievelijk de letters alpha en omega.
Vervolgens kan je naar het San Jordi paviljoen en het San Rafael paviljoen. In het paviljoen van San Jordi zijn er foto’s van vroeger. Nieuwe patiënten werden hier gedesinfecteerd vooraleer zij werden opgenomen. Ook hier moet je zeker omhoog kijken naar het plafond.
Weetjes
Lluis Domènech i Montaner wou in de Sant Pau site, net als in zijn andere gebouwen, een zekere symboliek kwijt. Het grondplan van de site is gebaseerd op een horizontale en verticale as, wat aldus een kruis vormt, het embleem van het vroegere hospitaal.
De paviljoens staan twee aan twee met een doorgang van telkens 50 meter ertussen. Alle paviljoens zijn ongeveer even hoog behalve de drie in de noord-zuid verbinding. Deze drie hebben ook een centraal deel en twee laterale gedeelten waar de andere paviljoens maar uit één deel bestaan.
De gebruikte materialen zijn niet enkel functioneel gekozen. Het was ook de bedoeling om de gebouwen zo artistiek mogelijk in te kleden, dit speciaal om het uitzicht zo aangenaam mogelijk te maken voor de patiënten. Alle paviljoenen zijn gebouwd in baksteen. Daarnaast is veelvuldig gebruik gemaakt van keramiek, hout, marmer, glas, staal en metaal.
Naast de voor het publiek opengestelde paviljoens loont het ook de moeite om oog te hebben voor de omringende tuinen en perken. Elk paviljoen heeft twee aangelegde tuinen. Domènech beoogde hiermee om de patiënt een goed, gelukzalig gevoel te bezorgen tijdens zijn herstel. Het was dus méér dan zomaar wat een groene invulling rondom de gebouwen.
De beeldhouwwerken en decoratieve versieringen in keramiek zijn alom tegenwoordig op de site. Het zijn niet alleen afbeeldingen van heiligen, mensen, engelen maar ook motieven uit de natuur (bloemen, planten), dieren, … Het moest meehelpen in het therapeutische herstel. Het zorgde voor afleiding van de pijnen die de patiënten moesten ondergaan en tegelijk voor een rustgevend effect op het algemeen welzijn.
De paviljoenen dragen de namen van hun patroonheilige. Rechts van het hoofdpaviljoen vooraan zijn het mannelijke heiligen, aan de andere zijde enkel maar vrouwelijke heiligen.