Nu is het vooral een plek waar Barcelonezen zich met overgave in het uitgaansleven gooien, maar er is ook bij klaarlichte dag flink wat te zien en te beleven wat óók plezier bezorgt … op cultureel, sportief, historisch vlak dan. Én, de Catalanen komen er graag heen omdat zij hier in één van die groene levensaders van Barcelona ontspanning en vertier vinden.
Plaça d’Espanya
De Plaça d’Espanya is eigenlijk geen plein maar één groot rond punt en de toegangspoort naar de site en heuvel van Montjuïc. Je merkt meteen dat dit ronde punt een belangrijke verkeersader vormt.
Als we starten van op de Plaça d’Espanya zien we vooreerst de monumentale fontein, ontsproten uit het brein van de bekende architect-kunstenaar Josep Maria Jujol, een goede vriend van Gaudi. Vooral bij duisternis biedt de fontein een prachtig spektakel. Mocht je je afvragen wie die personen zijn, het zijn allegorische voorstellingen van Spaanse rivieren en zeeën gemaakt door beeldhouwer Miguel Blay (1866-1936). Aan één kant van de rotonde valt het ronde gebouw op, nu een winkelcentrum, maar het opschrift boven een rij vensters gans bovenaan (Arenas de Barcelona) is een verwijzing naar de functie vroeger. Inderdaad, toen liepen hier in de arena nog stieren rond.
Fonteinenroute naar Palau Nacional (MNAC)
We lopen nu tussen de twee hoog opgeschoten torens (47 meter) waarbij je je zou kunnen afvragen waar je zoiets nog hebt gezien?. Al in Venetië geweest, op het San Marco plein? Precies, dáár dus. We volgen nu een wandelpromenade met een aantal paviljoenen overgebleven van de Wereldtentoonstelling in 1929 en recentere gebouwen, gebruikt voor jaarbeurzen, congressen, … De promenade is afgezoomd met fonteinpartijen op weg naar nog een andere immense fontein (Font Màgica) met dáár achter dan de Plaça de Josep Puig i Cadafalch, de Plaça de les Cascades en het indrukwekkende Palau Nacional (MNAC).
Je zou moeten proberen hier te zijn tijdens het weekend en tweede voorwaarde is bij donkerte want ...Het spektakel dat je dan meemaakt is fantastisch en bovendien gratis. Het licht- en klankspel lokt duizenden toeschouwers, steeds weer. Probeer dus tijdig een goed plekje uit te kiezen. Dan spuiten alle fonteinen vrolijk het water in het rond en in de hoogte, ‘dansend’ op muziek en getooid in schitterende kleuren. Kippenvel als je dit kan meemaken. De fonteinen zijn ontworpen door Carles Buïgas ten tijde van de wereldexpo. Tijdens de Spaanse burgeroorlog bleven de fonteinen niet gespaard waarna dus een grondige restauratie plaatsvond. In de loop der jaren breidde het spektakel steeds uit en zeker vanaf de periode van de Olympische Spelen in 1992 bleek de ‘fonteinenshow’ een topper als bezienswaardigheid in Barcelona.
Een vast onderdeel bij de show is het lied ‘Barcelona’ dat de hymnesong was tijdens de Olympische Spelen in 1992. Je hoort Freddie Mercury en de operazangeres Montserrat Caballé (in Barcelona geboren). Het nummer werd ook live uitgevoerd door Montserrat Caballé bij de openingsceremonie, maar helaas niet meer mét Freddie Mercury die een half jaar ervoor overleed. De stem van hem was wel te horen op een band.
Wil je een mooi zicht over Barcelona dan moet je tot boven bij het paleis gaan. Aan de voorkant van het paleis zijn er platforms van waarop je kan genieten van een uniek panorama. Klimmen hoef je niet veel te doen, de roltrappen brengen je naar boven.
Poble Espanyol de Montjuïc - Spaans dorp
Het Spaans dorp of Poble Espanyol is een soort openluchtmuseum in het genre van Bokrijk. Er staan 116 huizen die hier geplaatst werden voor de wereldtentoonstelling van 1929. Het opzet was om aan de wijde wereld te laten zien welke bouwstijlen in Spanje gehanteerd worden. Alle straten van dit ‘kunstmatige’ dorp komen uit op één centraal plein.
Hoewel het de bedoeling was om de huizen na de wereldtentoonstelling af te breken, bleven ze overeind omdat bleek dat het dorp zowel bij de Barcelonezen, Spanjaarden en toeristen immens populair was en nog steeds is. Hier vind je immers de Spaanse ziel van levenskunst, vakmanschap, tradities, folklore, hedendaagse kunst enz verenigd in een historisch architecturaal landschap van een honderdtal huizen, omringd door pleinen, steegjes, ... Eind jaren 80 van de vorige eeuw zijn enkele nog gerestaureerd. Behalve de woningen kan je er ook ambachtslui aan het werk zien (glasblazen, keramiek, beeldhouwen, …). In enkele panden zijn er kleinere musea, shops en restaurants ondergebracht. Een blik vanop het thuisfront krijg je al op de website: https://www.poble-espanyol.com
Paviljoen Mies van der Rohe
Ludwig Mies van der Rohe (1886-1969), geboren in Aken later in 1938 geëmigreerd naar de VS, studeerde af als meubelontwerper maar kreeg meer naam als architect. Kenmerkend in zijn stijl was het toepassen van strakke lijnen, het gebruik van glas en staal. Het Duitse paviljoen op de Wereldtentoonstelling van Barcelona in 1929 was zijn ontwerp. Hij verraste toen met zijn modern ogende constructie. Het diende als officiële ontvangstruimte.
Het paviljoen werd na de expo afgebroken maar in de jaren 80 van de vorige eeuw herbouwd omwille van het architecturale belang. Het paviljoen stond immers als een icoon van het modernisme. Er was gebruik gemaakt van glas, staal en vier marmersoorten. Behalve de eenvoudige strakke belijning bleek ook de simpel lijkende assemblage in de gevelstructuur toonaangevend en de royale inval van het daglicht door de grote ramen. Verschillende generaties architecten zouden later zich laten inspireren door deze manier van design building.
Bekend is daar ook geworden de ‘Barcelona zetel’, een lederen fauteuil met kussens opgevuld met schuimrubber op een verchroomd stalen onderstel. Je ziet vandaag heel wat replica’s en afgeleide van dit soort stoelen in luchthavens, kantoren, openbare ruimtes, … Meer over het paviljoen en de huidige invulling vind je op www.miesbcn.com
Museu Nacional d’Art Catalunya - MNAC
Het Nationaal Paleis van Montjuïc (Palau Nacional) werd alleen voor die wereldtentoonstelling van 1929 gebouwd. Er heeft dus nooit iemand in gewoond. Vanaf 1934 begon men kunst te verzamelen en hier te tonen. Nu is er het MNAC in gevestigd. Die afkorting staat voor Museu Nacional d’Art Catalunya. Hier krijg je dus Catalaanse kunst te zien uit alle kunststromingen beginnend bij de 10de tot de 20ste eeuw. Je zal er dus werken kunnen bekijken uit de middeleeuwen, romaanse kunst, gotisch, renaissance, barok, romantiek, realisme en dus ook moderne kunst waaronder het modernisme.
Vooral wat de romaanse fresco’s betreft vind je hier één van de mooiste verzamelingen uit de 12de eeuw wereldwijd. Ze werden uit voorzorg om niet beschadigd te worden bij plunderingen en andere onlusten uit kerken gehaald uit Pyreneese dorpen en naar dit museum overgebracht. Het zijn niet alleen schilderijen maar ook tekeningen, schetsen, foto’s, affiches, eeuwenoude munten, medaillons, … Naast de permanente expositie zijn er tevens tijdelijke tentoonstellingen.
Het gebouw bestaat uit verschillende afdelingen, je hoeft je weg niet te verliezen want bij de ingang krijg je een mooi overzichtelijk plannetje. Afhankelijk van je interesse kan je dan een of meerdere afdelingen bezoeken. Bij onze laatste verkenning, net na openingstijd, hebben we vastgesteld dat niet alle afdelingen onmiddellijk openen.
Wat je zéker moet gezien hebben is de grote hal op het gelijkvloers, helemaal op het einde. Ook de ongelofelijk schitterende mooie koepel van Joan Miró op de eerste verdieping mag je absoluut niet missen. Je zou er naar blijven kijken, maar dan loert die nekpijn om de hoek. Miró wordt aanzien als een van de grootste Spaanse kunstenaars uit de 20ste eeuw (naast Dali en Picasso).
Heb je zin in een rustig etentje? Dan kan dit aan betaalbare prijzen in het restaurant van het museum. Prachtige ligging en er is voor elk wat wils. Meer info op www.museunacional.cat
Olympische Spelen
De Olympische Spelen van 1992 hebben overduidelijk hun stempel op Montjuïc en Barcelona achtergelaten. Heel de wereld maakte kennis met Catalonië en Barcelona werd zohaast een wereldstad. Na de uitbreiding met de wijk Eixample in de 19de eeuw betekende de komst van de Spelen dé kans om op vlak van urbanisatie nog eens een grondige facelift te laten plaatsvinden. Er kwamen behalve het Olympische dorp en de sportcomplexen ook nieuwe wegen en parken. Het havengebied onderging een metamorfose en moest nu ook plaats bieden aan het Olympisch Dorp, wijken werden gestript, er kwam een opening naar het strand, enz. Dat dit alles ruim het voorziene kostenplaatje overschreed, kon de zorg niet zijn van het IOC (Internationaal Olympisch Comité).
Heel wat gebouwen werden op de heuvel speciaal voor de Olympische Spelen gebouwd. Bijvoorbeeld het Palau Sant Jordi, al is dit gebouw naar een ontwerp van de Japanse architect Arata Isozaki al lang voor de opening van de Spelen opgetrokken. Maar toen was reeds bekend dat de Spelen zouden doorgaan in Barcelona. Nu wordt deze voormalige sporttempel gebruikt als concerthal.
Anella Olímpica, zo wordt de zone rond het Plaça d’Europa genoemd. Hier was hét epicentrum van de Spelen. Verschillende sportcomplexen werden hier neergepoot: o.a. het Olympische zwembad, het Palau Sant Jordi en uiteraard het Olympische Stadium (Stadion Estadi Olympic).
De opvallende witte torenconstructie op het plein is een telecommunicatiemast, de Torre Calatrava, een ontwerp van, inderdaad, de bekende architect Santiago Calatrava. Hij is 136 meter hoog en werd tijdens de Spelen gebruikt om de tv-beelden wereldwijd door te zenden.
Voor de volledigheid geven we nog mee dat het het Olympisch dorp, nabij de gerenoveerde haven Port Olímpic, werd ontworpen door de Catalaanse architect Oriol Bohigas i Guardiola.
De Belgen behaalden op de Spelen 3 medailles: zilver in het roeien voor Annelies Bredael, brons in het judo voor Heidi Rakels, brons in de puntenkoers (wielrennen) voor Cédric Mathy. Nederland oogstte er heel wat meer: 2 gouden, 6 zilveren en 7 bronzen medailles.
Olympisch stadion - Estadi Olímpic
In 1989 werd het eerste Olympisch Stadion geopend, dit was toen het resultaat van de verbouwing van het oude stedelijk stadion uit 1929, toen opgetrokken voor de Wereldtentoonstelling. Een deel van het eclectische exterieur werd behouden bij de vernieuwing. De capaciteit bedraagt 65.000 toeschouwers. Dit stadion is het hoofdstadion geweest tijdens de Spelen van 1992. Nu wordt het voor allerlei activiteiten en events gebruikt: sport, muziekconcerten, enz… Je kan zowel individueel als onder begeleiding van een gids een tour maken. Tot 2001 bleef de naam Estadi Olímpic de Montjuïc behouden. Daarna wijzigde die in Estadi Olímpic Lluis Companys, een Catalaans vooraanstaand politicus (1882-1940).
Olympisch Museum (Museo Olympico)
Dit is sedert maart 2017 een compleet vernieuwd museum over de Olympische Spelen van 1992. Het is genoemd naar Juan Antonio Samaranch, Barcelonees en 21 jaar lang voorzitter van het IOC (Internationaal Olympisch Comité). Hij stierf in 2010 en werd opgevolgd door de Gentenaar Jacques Rogge. Het museum is veel meer dan een verzameling voorwerpen van de Olympische Spelen in Barcelona. Het brengt met de moderne multimediale middelen en dus op interactieve wijze een overzicht van sportdisciplines die aan bod komen op de Spelen, maar ook andere. Ook de ethische ‘medaille’kant, de Olympische gedachte ‘deelnemen is belangrijker dan winnen’, het educatieve van sportbeleving, de competitiesport, sport voor mindervaliden, maar ook het belang van sport als ontspanning, enz. komen aan bod. Meer over het museum op: www.museuolimpicbcn.cat
Kasteel (Castell de Montjuïc)
Van het eerste fort van Montjuïc uit de 17de eeuw is helaas niets meer overgebleven omdat Filips V het nodig vond het met de grond gelijk te maken. Het kasteel dat je nu ziet dateert uit de tweede helft van de 18de eeuw. Het moest dienen om vanuit strategisch oogpunt Barcelona te helpen verdedigen maar vooral om de stad te controleren. Dat gebeurde overigens ook vanuit de citadel (inmiddels verdwenen) waar nu het Parc de la Ciutadella ligt. Het complex werd zo opgevat dat men gedurende langere tijd kon belegerd worden. Alles was er voorhanden, zoals een beenhouwer, kapper, bakker, enz…
Catalonië was na de successieoorlog (1713-1714) zijn zelfbestuur en privileges kwijtgespeeld en werd vanuit Madrid in de gaten gehouden. Dat resulteerde o.a. in een controle (letterlijk dus) vanuit een hooggelegen fort op de heuvel van Montjuïc, een muur rond de stad en een vesting in het huidige Parc de la Ciutadella. Tot in 1962 bleef het kasteel van Montjuïc in gebruik door het leger.
Vanaf 1963 al werd in het kasteel plaats gemaakt voor een militair museum (Museu Militar). Dát museum sloot evenwel in 2009 de deuren. Al zit in één van de voormalige kazernes wel nog een tentoonstelling met foto’s, filmpjes over het leven tijdens en na de Spaanse Burgeroorlog. Je kan er ook nog wandelen op de binnenplaats van het kasteel en tot op de verdieping met de wachttorens en het afweergeschut. Vanop het terras van het kasteel bekom je een prachtig uitzicht op de haven en de stad.
Tuinen van het Grieks theater - Teatre Grec
Het is één van de vele groene plekken op Montjuïc. In het park ligt een typisch Grieks theater, een ontwerp van Ramon Reventós en ook een overblijfsel van de Wereldexpo. Op de plek van het amfitheater bevond zich vroeger een steengroeve. Elk jaar tijdens de zomermaanden vindt er het Grec Festival plaats, een massa spektakel van internationaal allooi met dans, theater, muziek, circusacts, … De omringende tuinen zijn ontworpen door de Fransman Jean-Claude-Nicolas Forestier enkele jaren voor de wereldtentoonstelling plaatsvond.
Archeologisch Museum - MAC
Voluit Museu d'Arqueologia de Catalunya gehuisvest in een renaissance getint paleis opgetrokken voor de wereldtentoonstelling van 1929. Je krijgt er een volgens chronologie en geografische criteria een knap overzicht van vondsten in Catalonië vanaf de prehistorie (Feniciërs, Grieken, Iberiërs, Romeinen, Visigoten) tot in de middeleeuwen.
Eigenlijk is het museum een collectie van voorwerpen en artefacten uit andere archeologische musea: (Kapel Santa Agatha, kunst - en archeologisch museum in het wapenarsenaal van het Ciutadella park. Website van het museum: www.mac.cat
Etnografisch Museum
Een verzameling (kunst)voorwerpen uit Azië, Afrika, Latijns-Amerika en Oceanië. Drie verdiepingen met op elke etage een andere blik op etnologie, erfgoed, cultuur, sociologie. Wat getoond wordt laat je nadenken over hoe het individu en verschillende generaties omgingen met levensvragen en thema’s zoals van waar we komen, voeding, kleding, huishoudelijk leven, zoektocht en beheer van grondstoffen, cultureel erfgoed enz. Website: http://ajuntament.barcelona.cat/museuetnologic/
Begraafplaats Montjuïc
Zowat twee kilometer verwijderd van de Olympische site ligt de begraafplaats van Montjuïc. Omdat de doden wegens plaatsgebrek niet langer meer in de stad konden begraven worden, moest men wel uitwijken. Het is een weinig bekende plek bij toeristen en toch loont het de moeite om er even heen te gaan. Je vindt er enkele opmerkelijke graven. Er liggen enkele beroemde inwoners van Barcelona begraven: Joan Miró, Lluis Companys i Jover, Juan Antonio Samaranch, Josep M. Jujol, Josep Puig i Cadafalch e.a.