Catalanen gemuilkorfd
Na de successieoorlog (1713-1714) verloor Catalonië al zijn privileges en zelfbestuur. Het kwam hierdoor volledig onder het bestuur van Madrid te staan. Om de Catalanen onder de duim te houden, namen ze in Madrid deze drie maatregelen: er moest een nieuwe muur komen, een fort op de Montjuic en een citadel dat plaats moest bieden aan ca. 8000 soldaten. Dat fort kwam dus op de plek waar nu het park ligt.
Pas in de tweede helft van de 19de eeuw kregen de Catalanen mondjesmaat opnieuw een beetje zelfbestuur in handen. Madrid liet toe om de citadel én de muur af te breken. Op de plek waar het fort had gestaan, werd een park aangelegd. Het kreeg de naam mee Ciutadella, Catalaans voor fort. Symbolischer kon niet. Ook daarom is het geen toeval dat het Catalaans parlement in dit park zetelt in een voormalig arsenaalgebouw.
Wereldtentoonstelling 1888
Barcelona kreeg het voor mekaar een Wereldtentoonstelling te mogen opzetten, weliswaar in beperkte vorm. Een locatie vond men waar ooit die verdoemde vesting had gestaan. Het aangelegde park bleek ideaal om er de paviljoens van de andere landen in neer te zetten. Catalonië en Barcelona in het bijzonder wouden zich laten zien aan de rest van de wereld. Men wou vooral de innovatie tonen die van Catalonië een welvarende regio moest maken.
De triomfboog, het Castell dels Tres Dragons, het natuurhistorisch museum, de fontein, ... moesten toen mede zorgen voor de uitstraling van het park.
Modernisme avant la lettre
Toen al bij de wereldtentoonstelling lag de kiem van het modernisme. Dan moet vooral de architect Lluis Domènech i Montaner als de grondlegger worden beschouwd. Hij had een enorm talent voor coördineren. Zo slaagde hij erin om een hotel van 500 bedden te bouwen in nauwelijks 2 maanden. Het hotel is nu evenwel niet meer te zien zoals trouwens nog andere gebouwen die toen opgetrokken werden.
En Gaudi?
De vraag kan inderdaad gesteld worden of Gaudi in het park iets achtergelaten heeft. Het antwoord is wellicht ‘neen’. Hij had overigens geen al te beste banden met Lluis Domènech i Montaner zodat kan aangenomen worden dat Gaudi zich afzijdig heeft gehouden bij de ontwikkeling van het Parc de la Ciutadella. Bovendien had hij dan al de handen vol met ‘zijn’ Sagrada Familia.
Wat te zien?
Het Parc de la Ciutadella is zeker niet het typevoorbeeld van modernisme. De overgebleven gebouwen verdienen echter wel de aandacht. De wandeling loopt langs de voor- en achterkant van deze gebouwen. In het park staat onder meer een monumentale fontein, het kasteel Castell dels Tres Dragons, het standbeeld ‘De dame met de paraplu’ (umbracle del parc de la ciutadella) van , er is een geologisch en zoölogisch museum (museu Martorell). Er staat een kerk in en je kan er ook naar de Zoo. Een dagje in het park is dus zo gevuld.
Triomfboog
De 30 meter hoge triomfboog doet wat denken aan de Arc de Triomphe in Parijs. De boog vormde de hoofdingang tot de Wereldtentoonstelling van 1888 die doorging in het Parc de la Ciutadella. Hij is ontworpen door Josep Vilaseca. Net onder de top staat aan één zijde Jezus afgebeeld omringd door volgelingen. De andere kant toont een afbeelding waarin de stad bezoekers ontvangt. Boven elk van de twee bogen staan wapenschilden van de Spaanse provincies afgebeeld. Op de vier hoeken vind je telkens twee engelen, eentje met een lauwerkrans, een ander blaast op een hoorn.
Castell dells Tres Dragons
Het Huis van de drie draken staat waar je het park binnenkomt. Gebouwd volgens een ontwerp van Lluis Domènech i Montaner tussen 1887 en 1888.Tijdens de Wereldtentoonstelling 1888 was dit een café restaurant. Nu biedt het onderdak aan het hoofdkantoor van het Museum voor Natuurwetenschappen. Het gebouw valt op door de bizarre mengeling van cultuurperiodes. Enerzijds ‘voelt’ het middeleeuws aan, anderzijds heeft het ook Moorse trekjes.
Cascada del Parc
Een monumentale fontein met een vijver in een uithoek van het park. De Catalaanse bouwmeester Fontseré is de ontwerper maar Gaudi hielp er als student aan mee. Ze is gebouwd tussen 1875 en 1888. Twee symmetrische trappen leiden naar een platform. Verschillende kunstenaars hebben geholpen bij de invulling van het monument.
De geboorte van Venus vormt het hoofddeel. Je ziet de godin met de armen in de lucht omringd door naakte vrouwenfiguren, de venusschelp. Langs beide zijden kijken twee mannen glimlachend toe. Helemaal bovenin zie je het wagenspan getrokken door vier paarden, een allegorie van Aurora, de godheid als verpersoonlijking van de dageraad. Je ziet o.a. mythologische dieren (leeuw, arend), engelen, de zeegod Neptunus, zijn vrouw Amphitrite, enkele andere goden zoals Bacchus en Pan, ook een paar godinnen en vrouwenfiguren.
Parc zoològic
De zoo opende de deuren in 1892. Als je ze allemaal wil zien, dan moet je er ruim 7500 dieren tellen. Het zijn de diersoorten die je normaal in een zoo kan tegenkomen. Niks speciaals dus maar tot 2003 kon je hier wel als enige plek op de wereld Sneeuwvlokje zien (Floquet de Neu), de enige in gevangenschap gehouden albino gorilla. Hij stierf aan huidkanker in november van dat jaar.
Hivernacle is een broeikasgebouw naar een ontwerp van Josep Amargós i Samaranch (1849-1918). Het Umbracle herbergt tropische planten, architect Josep Fontserè i Mestre (1829-1897).