Heb je de tijd en energie, dan kan je klimmen tot een hoogte van zo’n 1400 meter om enkele bijzondere constructies te ontdekken. De lokale bevolking maakte sneeuwkelders die tussen de 16de en de 20ste eeuw gebruikt werden om sneeuw en ijs te bewaren als bevoorrading voor de omliggende dorpen. Nu zijn deze structuren niet meer in gebruik, maar ze geven een fascinerend inzicht in deze verdwenen manier van leven.
Bezoekerscentrum
Maar start je verkenning bij het bezoekerscentrum: Centro de Visitantes y Gestion Ricardo Codorniu, geopend van 9 tot 14 uur en van 15 tot 17 uur. Het is een informatiecentrum over het natuurpark (gratis) en van daaruit kan je 3 wandelingen maken, waarvan een kleine luswandeling. Overzichtskaart en informatie in het Engels gratis te verkrijgen. Meer informatie op hun website.
Adres: Ctra. Fuente Alta, 30848 Murcia (er staan ook pijlen)
GPS-coördinaten: N 37° 51' 20.47" W 1° 30' 44.58"
Het bezoekerscentrum is heel leuk voor kinderen. De teksten zijn allemaal in het Spaans maar bij de receptie kan je een vertaling naar het Engels krijgen.
Er is een ruime gratis parking bij het centrum. Een gratis toilet is er in het bezoekerscentrum. Wie een hapje wil eten kan de kleine rondwandeling maken en komt zo na 500 meter bij het Restaurante Fuente del Hilo. Een eenvoudige plaats om iets te eten en te drinken. Een dagschotel (3 gangen met dranken) had een prijskaartje van 9 euro (in de winter van 2019).
Ricardo Codorniu y Starico
Het zal je wellicht al opgevallen zijn dat de naam van het bezoekerscentrum wat lang uitvalt. Dat komt omdat het benoemd is naar de beschermer van de Sierra Espuña: Ricardo Codorniu y Starico. Hij is geboren in 1846 als zoon van een invloedrijke familie van landeigenaars en handelaars.
Hij studeerde af als ingenieur land- en bosbeheer (nu bekend als Bio-Ingenieurswetenschappen) en werkte sedert 1871 in de regio rond Madrid. Toen hij in 1888 op bezoek kwam naar zijn geboortestreek (hij is geboren in Cartagena) vond hij de natuur overweldigend, maar leeggeplunderd. Het hout van bomen was immers fel begeerd als brandstof.
Een jaar later, in 1889, startte hij een project op om de Sierra Espuña te herbebossen, dijken te bouwen en paden aan te leggen. Om onbereikbare plaatsen te laten begroeien schoten ze zaden met wapens op die bergflanken, met succes. In 1923 stierf hij maar liet een heel belangrijke erfenis achter.
Momenteel telt dit park van 17.804 hectaren negen soorten planten die alleen nog hier te vinden zijn. Zowat 26 soorten zijn bedreigd en hier beschermd. Er zijn trouwens meer dan 100 planten in de Sierra Espuña die genieten van een beschermde status. Ook 15 bomen zijn zo bijzonder door hun omvang of hoogte dat ze beschermd zijn.
Wat is er nog meer te zien in de Sierra Espuña?
Zeer bekend zijn de ijskelders of moeten we het sneeuwkelders noemen? Er waren er 26 die gebouwd werden in de 16de eeuw. Allen liggen ze boven de 3000 meter hoogte. Vanaf deze hoogte bleef de sneeuw in de vorige eeuwen liggen. De sneeuw werd in deze kelders gestockeerd en goed aangeduwd zodat het ijs werd. IJsblokken waren uiteraard voor de rijken en werden getransporteerd naar Cartagena, Murcia en Orihuela. Tot 1924, dan werd er beneden een koelhuis gebouwd en waren die ijskelders niet meer nodig. Nu blijven er nog maar een paar meer van over.
Tijdens een wandeling zal je merken dat er kanalen werden aangelegd. Deels om het water te gebruiken voor irritatie maar ook om overstromingen te voorkomen in bepaalde laag gelegen delen van het park.
Vroeger werden er mineralen opgegraven maar dat was niet rendabel door het moeilijke transport door het park. Maar zijn gezonde lucht werd ook gebruikt. In 1913 werd er een sanatorium gebouwd voor tbc-patiënten. Toen in 1949 de ziekte bestreden werd met antibiotica waren er geen patiënten meer. Het werd toen omgebouwd tot een school die in 1962 de deuren sloot.
Niet getreurd, in de jaren ‘80 van de vorige eeuw werd het complex een jeugdherberg tot ook die de deuren sloot. Nu is het een ruïne. Je wandelt langs die gebouwen, sportterreinen en voormalig zwembad bij de wandelroute ‘Sendero de los 7 hermanos’.
Fauna en flora in de Sierra Espuña
Alhoewel dit een beschermd gebied is voor de dieren, jagen is dus verboden, loop je er echt niet veel tegen het lijf. Je kan nabij water eens een kikker horen of een ongevaarlijke kleine waterslang zien. Er zijn heel wat vlinders en af en toe laat een uil zich eens horen. Er zouden ook adelaars het natuurpark overvliegen, maar broeden doen ze hier alvast nog niet.
Planten zijn er wel bij overvloed. Nochtans is het hier geen pretje om te overleven als plant. Er is soms veel wind, lange periodes van droogte en winters met vriestemperaturen. Er is onderzoek gedaan hoe planten zich hiertegen weten te verdedigen.
Plantenetende dieren weten ze weg te houden door stekelachtige bladeren en stammen te hebben. Tegen de droogte beschermen ze zich op drie manieren: zo weinig mogelijk bladeren, als het regent stapelen ze het water op én op hun stam en bladeren leggen ze een soort wax aan die hen beschermt tegen zon en hitte.
Om zich te beschermen tegen de kou gaan vooral de bloemen hun overlevingsmechanisme onder de grond uitbouwen. Alles boven de grond verdwijnt in de winter en bij de lente komen ze terug te voorschijn door de opgebouwde reserve in de wortels.
Wist je dat de planten zich zelfs beschermen tegen branden? Bosbranden zijn er altijd geweest, ook als de mens nog niet op aarde was. Sommige planten geven zaden af die alleen bij grote hitte worden geactiveerd om zo als eerste leven na de brand te voorschijn te komen.