Stadhuis en kerk
Op de Grote Markt bewonder je de Sint-Nicolaaskerk en het stadhuis met belfort. De kerk werd volledig heropgebouwd na de Eerste Wereldoorlog, op basis van de plannen van de oorspronkelijke kerk (14de eeuw). De huidige toren dateert uit de 18de eeuw. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de kerk weer getroffen, weliswaar in mindere mate. Het stadhuis, in neogotische stijl, werd gebouwd in 1923 en in 2014-2015 prachtig gerestaureerd.
De Dienst Toerisme vind je in het bijgebouw naast het stadhuis. De wandeling komt er langs. Via de kerk en het treinstation kom je in het stadspark met een klim naar het Monument van de Marinefuseliers.
Monument Marine Fusiliers
Het zal je wellicht opvallen dat de opschriften in het Frans zijn. Het was immers een Franse brigade die het Belgisch leger hielp bij de terugtrekking tot achter de IJzer.
Museum aan de IJzer (IJzertoren)
De huidige 83 m hoge IJzertoren is een ontwerp van Robert Van Averbeke. Het bouwwerk werd voltooid in 1965. De IJzertoren is in de loop der jaren uitgegroeid tot een symbool van de Vlaamse ontvoogding en van vrede. In 1948 werd de Paxpoort gebouwd met het puin van de eerste IJzertoren die uit 1929 dateerde en bij een bomaanslag in 1946 vernield werd. Die bomaanslag was het werk van “onbekenden”. Zocht het “Belgische” gerecht echt wel hard genoeg naar de daders? Tussen de resten van de oude IJzertoren werd een kruis opgericht als hulde aan de oorlogshelden.
Momenteel is de hoge toren niet alleen interessant voor het panorama over de IJzervlakte. De 22 verdiepingen tellende toren is sedert maart 2014 een vredesmuseum geworden: ‘Het Museum aan de IJzer’.
Op het gelijkvloers moet je eerst naar de film gaan, de toegang ligt achter de lift. Neem daarna de lift naar de 22ste verdieping. Van daaruit zijn het nog een paar trappen om op het platform te komen. Daar krijg je een prachtig uitzicht en kan je inderdaad de zee zien. Met de verrekijkers zie je zelfs veel details maar spijtig genoeg is de tijd heel kort voor het ingeworpen geld. Daarna neem je de trap naar beneden. Op elk verdiep is er een periode en een thema uit de Eerste Wereldoorlog geïllustreerd. Het is zeer gevarieerd zodat het absoluut niet zal vervelen maar het zijn wel veel verdiepingen te gaan. Op de onderste verdiepingen is er een thematentoonstelling. Mogelijks zal vanaf 2019 de vaste tentoonstelling wijzigen.
Meer informatie: www.museumaandeijzer.be
Frontzaate
Dat is de naam van de oude spoorwegbedding die je voor een belangrijk deel als wandelpad zal gebruiken. Deze spoorlijn naar Nieuwpoort was heel belangrijk voor de belevering van de Belgische troepen. Wat rechts van de spoorlijn ligt, tot aan de IJzer, stond onder water tijdens de Eerste Wereldoorlog. Links was het droge gedeelte. Bepaalde gedeelten stonden niet onder water, zoals de Dodengang en Onze-Lieve-Vrouwehoekje. Die werden gebruikt als vooruitgeschoven verdedigingsposten van het Belgische leger. Dat waren eilandjes die soms met houten brugjes in verbinding stonden met het droge gedeelte. Een voorbeeld van zo'n loopplank zie je bij de hoeveruïne op het Stiltepad. Deze spoorlijn kan je ook een beetje als de frontlijn beschouwen.
Dodengang met bezoekerscentrum
De Duitsers hadden wat verder, langs deze kant van de IJzer, twee petroleumtanks gebruikt als uitkijkpost. De Belgen wilden die innemen maar het lukte hen niet. Vanaf mei 1915 graven ze een loopgraaf in de richting van de tanks. Ze starten vanaf kilometerpaal 16. In het begin was die loopgraaf niet diep want door de onderwaterzetting kwam het water al na een diepte van 70 cm in de loopgraaf. Pas een jaar later werden deze verhoogd. Op het einde van de Belgische loopgraaf ligt een Duitse bunker. De Belgen hadden op het einde van hun loopgraaf een ‘muizenval’ gebouwd voor als de Duitsers zouden binnenvallen hen tegen te houden, lees op te blazen. Tot op die plaatsen kan je komen.
Omdat er nogal veel gevechten waren, zonder resultaat voor beide kampen, hebben de Belgen de ruimte tussen de muizenval en de Duitse bunker opgeblazen. Zo ontstond er een bres in de dijk en lag er water tussen beide partijen. Vanaf dan werd het rustiger.
Bij je bezoek aan de loopgraven zie je een dubbele gang, de breedste was de ‘terugkeerloopgraaf’ waar ook een spoorlijntje in liep. Dicht bij het bezoekerscentrum liggen de loopgraven heel hoog. Deze werden later tijdens de oorlog gebouwd. Van hieruit kon men boven de hoofden van de Belgische soldaten de Duitsers beschieten met sluipschutters en mitrailleurs.
Aan de Dodengang is er een bezoekerscentrum verbonden waar je het volledige verhaal krijgt. Het bezoekerscentrum en de gereconstrueerde loopgraven zijn geopend alle dagen tot 18u00 (laatste toegang 17u.) van april tot half november. Voorzie algauw anderhalf uur voor een bezoek. Toegang is sedert 2015 betalend (5€ per persoon). Let op: betalen kan alleen met een bankkaart! Meer informatie op www.klm-mra.be (klik op 'externe sites').
Petroleumtanks
Dit monument toont de plaats waar de petroleumtanks stonden. De Duitsers hebben die pas verlaten in 1917 nadat ze deze vernield hebben. De maquettes zijn half zo groot als de echte petroleumtanks waren.
Onze-Lieve-Vrouwehoekje
Onze-Lieve-Vrouwehoekje (vroeger Oud-Stuivekenskerke) is totaal vernield geweest tijdens de Eerste Wereldoorlog. Getuige hiervan zijn de restanten van de vroegere kerk. De Duitsers wilden hier doorbreken maar werden teruggedrongen doordat de IJzervlakte onder water werd gezet. Het Belgisch leger gebruikte de kerktoren als uitkijkpost. In 1925 werd deze kapel gebouwd niet als vervanging van de kerk maar wel als herinnering aan de slachtoffers die hier gevallen zijn. Er zijn 41 zuiltjes geplaatst voor elk van de eenheden die gevochten hebben bij de Slag om de IJzer. Ook binnenin de kapel hangen kranten met herinneringen aan die Eerste Wereldoorlog.
Een blauw infobord vertelt je nog meer over dit plaatsje en zijn rol in de Slag om de IJzer. Je kan er ook een foto zien van de vroegere grote kerk die hier stond. Als je wat verder komt, net voorbij de kapel, zie je een links nog een infobord. Ditmaal over de archeologische site Oud-Stuivekenskerke. Hier was er reeds in de middeleeuwen bewoning.
Beukelaeremolen
De molen is een nieuwe versie, de zoveelste. Halfweg de 15de eeuw stond hier reeds een staakmolen. De volgende kwam er in 1735 maar deze werd vernield tijdens de Eerste Wereldoorlog. Modest De Busschere, de zoveelste telg in rij van een molenaarsfamilie, wou een nieuwe molen laten oprichten op dezelfde plaats. Die kwam er ook … uit Poperinge. Tot in 1923 stond de windmolen inderdaad in Poperinge, maar toen werd deze graanmolen overgebracht naar deze standplaats. Hij werd herdoopt tot Beukelaeremolen, een naam die verwijst naar de beukendreef die tot voor de Eerste Wereldoorlog naar deze locatie leidde. Tot 1958 deed de windmolen regelmatig zijn werk, maar toen hield de molenaar ermee op. Sinds 1985 draaiden de wieken opnieuw door vrijwilligers … tot 2011. Tijdens een windhoos in april 2011 ging de molen tegen de grond. Hij was net gerestaureerd. Alle onderdelen zijn altijd bewaard gebleven. In 2015 begon men met de heropbouw. Vanaf juni 2016 is de molen opnieuw in alle glorie te bewonderen.